"ARE YOU EXPERIENCED" w wersji REPRISE - płyta na bezludną wyspę ?

"ARE YOU EXPERIENCED" - pytanie bez znaku zapytania. Od pierwszego taktu po "... but beautiful" Jimi'ego ten krążek pędzi, pulsuje, kołysze, zawraca - wulkan pomysłów i legalny haj. 

Gdybym miał zabrać na bezludną wyspę tylko jedną płytę, to chyba pierwszy LP Jimi'ego Hendrix'a wygrałby z "Dark Side of the Moon" Pink Floyd (na trzecim miejscu czekałby pierwszy LP Led Zeppelin).

Ale jeśli tak, to którą wersję: Track czy Reprise ? Myślę, że Reprise. Zatem dalej: MONO czy STEREO ? Raczej MONO. 

Amerykańskie wydanie LP ukazało się nakładem Reprise Records 23 sierpnia 1967 r. (taką datę podaje John McDermott a za nim Sean Egan, natomiast Charles R. Cross wskazuje na 1 września 1967 r. - większość innych źródeł oznajmiało po prostu „w drugiej połowie sierpnia”).

Wersja Reprise dla USA i Kanady różniła się znacząco od wszystkich innych nie tylko własnym projektem okładki i firmowym labelem, ale także składem i układem utworów na obu stronach LP.

Postanowiono dodatkowo „wzmocnić” płytę przebojowymi utworami z singli, które już odniosły sukces, lecz właśnie z tego powodu - żeby nie zahamować ich sprzedaży - nie zostały włączone do LP w wersji Track i Polydor. W UK przed wydaniem LP ukazały się 3 single (wszystkie w wersji mono): Hey Joe/Stone Free (16.12.1966), Purple Haze/51^st Anniversary (17.03.1967), The Wind Cries Mary/Highway Chile (05.05.1967).

Kontrakt z Reprise podpisany został 21 marca 1967 r. i w ok. 6 tygodni później wydano, idąc śladem UK, singiel Hey Joe/Stone Free (01.05.1967). Jednak podstawowa różnica w marketingu pomiędzy UK i USA polegała na tym, że w UK singiel promował artystę i był podstawą zysków w przemyśle fonograficznym (w kategorii muzyki pop), natomiast w USA singiel promował produkt, który miał się wkrótce ukazać – produktem tym był LP i to on miał przynieść główny zysk. Zgodnie z tą polityką, na tydzień przed premierą LP, ukazał się nakładem Reprise singiel, zawierający wyłącznie strony 'A' singli brytyjskich: Purple Haze/ The Wind Cries Mary (16.08.1967).

Ostatecznie różnice w składzie i układzie utworów przedstawiały się następująco:

UK (Track, Polydor, Barclay)  A 1. Foxy Lady (1) 3:12; 3:02; 3:13 A 2. Manic Depression (1) 3:31; 3:30; 3:33 A 3. Red House (1) 3:46; 3:42; 3:48 A 4. Can You See Me (1) 2:30; 2:29; 2:32 A 5. Love or Confusion (1) 3:07; 3:02; 3:08 A 6. I Don't Live Today (1) 3:49; 3:44; 3:53 B 1. May This Be Love (1) 2:58; 2:48; 2:59 B 2. Fire (1) 2:32; 2:32; 2:32 B 3. 3rd Stone from the Sun (1) 6:33; 5:15; 6:39 B 4. Remember (1) 2:44; 2:40; 2:48 B 5. Are You Experienced (1) 3:59; 3:49; 4:12

USA (Reprise)  A 1. Purple Haze (1) 2:46 A 2. Manic Depression (14) 3:30 A 3. Hey Joe (1) 3:23 A 4. Love or Confusion (1) 3:15 A 5. May This Be Love (1) 2:55 A 6. I Don't Live Today (1) 3:55 B 1. The Wind Cries Mary (1) 3:21 B 2. Fire (1) 2:34 B 3. Third Stone from the Sun (1) 6:40 B 4. Foxey Lady (1) 3:15 B 5. Are You Experienced? (1) 3:55

Wytłuszczonym drukiem zaznaczone zostały te utwory, które stanowią różnicę w składzie, a kursywą te, które zmieniły swoje ustawienie. W nowym układzie tylko 5 utworów spośród 11 nie zmieniło swojego położenia – są to: A2, A6, B2, B4 oraz B5. W wersji Reprise nie wykorzystano A3, A4 oraz B4 z wersji UK. Zamiast nich wersja US zawiera A1, A3 oraz B1. Przemieszczone zostały utwory otwierające obie strony LP w wersji UK – A1 przesunięto na B4, natomiast B1 przesunięto na A5, wskutek czego A5 przesunął się na A4.

Numery w nawiasach zamieszczone tuż za tytułami utworów są odniesieniem do publikacji „From The Benjamin Franklin Studios Part 1” i wskazują, którą wersję utworu wykorzystano. Jedyną różnicą pomiędzy wersją UK i US jest A2. W wersji Reprise zamiast podstawowego miksu mono (1) wykorzystano alternatywny mix (14), który różni się od (1) tylko tym, że w trakcie solo gitary dodano efekt echa.

„From The Benjamin Franklin Studios” to publikacja stworzona przez koneserów i dla koneserów. W wielu przypadkach różnice, na bazie których dokonuje się systematyzacji i wyodrębnienia kolejnych wersji tego samego utworu są tak znikome, że przeciętny słuchacz niekiedy w ogóle ich nie zauważa. Wobec takiej skrupulatności oraz informacji, że we wszystkich wydaniach wykorzystano ten sam podstawowy mix mono oznaczony (1), zaskakują trochę różnice w podanych czasach trwania poszczególnych utworów na różnych wersjach LP.

Track w ogóle nie podaje czasu trwania utworów – na rewersie okładki nie ma nawet tytułów, a na labelu obok tytułów nie zamieszczono czasu ich trwania. Identycznie postąpiono w wydaniu australijskim. Czasy trwania utworów można znaleźć dopiero w wydaniach typu flipback.

W tabeli z wersją UK zostały one podane w następującej kolejności: jako pierwsze wydanie japońskie (tylko rewers okładki, na labelu brak), jako drugie wydanie RPA (rewers i labele – pełna zbieżność) i jako trzecie francuskie – Barclay (rewers i labele – pełna zbieżność).

W tabeli z wersją US jako pierwsze zamieszczono czasy podane na rewersie okładki (na wersji mono i stereo są takie same – brak ich na labelach), a jako drugie (przy prawej krawędzi) te, które dla (1) podaje „From The Benjamin Franklin Studios Part 1”.

W wersji Reprise zmieniono pisownię 3 utworów: „Foxy Lady” na „Foxey Lady” (dodano 'e' w wyrazie Foxy - analogiczna różnica występuje pomiędzy brytyjskim 'whisky' i amerykańskim 'whiskey'), „3rd Stone from the Sun” zamienił się w „ Third Stone from the Sun” a w tytułowym utworze „ Are You Experienced” dodano na końcu znak zapytania. Znajdujemy go zarówno na labelu jak i w wykazie tytułów utworów na tylnej stronie okładki, nie ma go natomiast w tytule płyty na froncie okładki.

Pierwsze wydanie zarówno w wersji MONO jak i STEREO miało 3-kolorowy label.

Wkrótce, na krótki okres czasu, REPRISE zmieniła wzór etykiety na 2-kolorowy, lecz z takim labelem wydano tylko wersje STEREO.

Ostatecznie etykieta REPRISE przybrała jednolity, miodowo-brązowy, odcień i taki pozostał na długie lata - tak wydawana była wyłącznie wersja  STEREO.

Na zewnątrz najłatwiej było odróżnić wersję STEREO od MONO po napisie w górnej części okładki (MONO nie posiadało żadnego oznaczenia w tym miejscu - natomiast obie wersje posiadały małe oznaczenia na krawędziach).

Trudno powiedzieć, czy wersja mono i stereo ukazały się równocześnie. Raczej tak.

Ciekawostką są pierwsze labele kanadyjskie:

Odpowiedni dla wersji Mono i STEREO

Trudno określić, kiedy je wykorzystano, w jakim nakładzie i czy rzeczywiście były pierwsze (zobaczcie np. to wydanie "Cry Of Love") ? Kanadyjski oddział REPRISE jest znany z tego, że nie zmienił w ślad za macierzystym  US wzorów labeli i przez wszystkie lata wydawał płyty Hendrix'a z 3-kolorową (pierwszą w US) wersją.

Aby zrozumieć różnice pomiędzy różnymi wydaniami (dobór nagrań, rodzaj miksu, jakość nagrania) trzeba przypomnieć ówczesny mechanizm kierujący polityką wydawniczą:

Dnia 11 października 1966 roku utworzony naprędce zespół otrzymał nazwę The Jimi Hendrix Experience i zaistniał formalnie poprzez podpisanie przez członków zespołu personalnego kontraktu z Jeffery'm i Chandler'em, którzy na jego mocy stali się oficjalnymi producentami zespołu. Producenci zobowiązali się w nim do promowania zespołu i jego twórczości, organizowania nagrań studyjnych i koncertów, promowania płyt zespołu, wypłacania gaży muzykom oraz brali na siebie wszystkie koszty, wraz z ewentualnym ryzykiem finansowym w razie niepowodzenia przedsięwzięcia. W zamian za to zespół i jego poszczególni członkowie stali się praktycznie własnością producentów poprzez zagwarantowanie im wyłączności, udzielenie wszelkich pełnomocnictw oraz oddania praw autorskich do muzyki The Jimi Hendrix Experience.

Po wygaśnięciu kontraktu (wg Redding'a 7-letniego) "taśmy matki" stawały się własnością autorów... ("taśma matka" oryginalna taśma zawierająca poszczególne ścieżki, z których tworzono podstawowy mix).

Od tej pory stroną muzyczną i bezpośrednią produkcją nagrań zajmował się Chandler, a Jeffery stał się menedżerem zajmującym się finansami oraz promocją zespołu poza UK.

Formalnie Jeffery działał poprzez istniejącą od 21 stycznia 1966 roku Yameta Company Limited z siedzibą w Nassau na Bahamach, w której pełnił funkcję menedżera grup muzycznych. Dnia 1 grudnia 1966 Jimi Hendrix podpisał osobny kontrakt, dotyczący już wyłącznie relacji finansowych, z Yameta Company Limited.

Teraz można już było zorganizować nagrania. Kolejnym krokiem było znalezienie wytwórni płytowej zainteresowanej produkcjami zespołu oraz zapewnienie dystrybucji płyt.

Szczęśliwym trafem wytwórnia znalazła się sama. Dokładnie w tym samym czasie menedżerowie The Who, Kit Lambert i Chris Stamp rozpoczęli starania o założenie własnej, małej, ale niezależnej (w sensie zapewnienia sobie i muzykom The Who pełnej swobody artystycznej), wytwórni płytowej, którą nazwali Track Records. Oczywiście szukali innych poza The Who wykonawców, a amerykański, czarnoskóry gitarzysta, którego Chandler właśnie sprowadził do Londynu wydawał się produktem idealnym.

Dnia 11 stycznia 1967 roku Jeffery i Chandler podpisali kontrakt z Track Records, która w rzeczywistości była jeszcze w fazie organizacyjnej. W ten sposób Track Records zapewniło sobie prawo do wydawania i dystrybucji katalogu nagrań Jimi'ego Hendrix'a.

W oparciu o współpracę z potężnym, istniejącym od 1924 roku Poydor Records, umowa dotyczyła całego świata za wyjątkiem Ameryki Północnej (USA i Kanada), Francji, Belgii, Luksemburga i Szwajcarii. W rzeczywistości Track Records nie miała takich mocy produkcyjnych ani możliwości dystrybucji na cały świat, zapewniła to sobie jednak wiążąc się umową z Polydor.

O ile Track Records nie miała wątpliwości co do wydawania muzyki The Jimi Hendrix Experience, to przedstawicieli Polydor należało przekonać do tego wspólnymi siłami – Chandler wspominał później, że do trzeciej rano wspólnie z Kramerem i Hendrix'em kończyli mix płyty, który następnego dnia o godzinie jedenastej przed południem miał zostać zaprezentowany przedstawicielowi Polydor i jak oblewał się zimnym potem w trakcie tego przesłuchania obawiając się negatywnej reakcji, a nawet tego, że zostanie po prostu wyrzucony razem z tą dziwną muzyką.

Trafił jednak na właściwą osobę i podatny grunt - Polydor był zainteresowany rozszerzeniem swojej oferty na nowe trendy muzyczne.

Współpraca Track i Polydor przebiegała bardzo sprawnie. Track wydawał płyty w Anglii a Polydor niemal w tym samym czasie w innych krajach europejskich szczególnie: Niemcy, Skandynawia, Holandia oraz na innych kontynentach: Azja wschodnia Australia i Oceania

Track Records istniała do 1978 roku, ale wydany w marcu 1971 roku LP „Cry Of Love”, był ostatnim wygasł kontrakt - wg Redding'a był 4-letni i nie przedłużono go lub odsprzedała swoje prawa do katalogu nagrań Hendrix'a, a nabywcą był Polydor Records.

Jeffery „niewidzialny menadżer" zniknął po podpisaniu kontraktu, ale to on doprowadził do podpisania 21 marca 1968 roku 5-letniej umowy z Reprise Records (mało popularna wytwórnia Franka Sinatry rozprowadzana przez Warner Brothers)

Natychmiast po programie telewizyjnym w Paryżu 11 maja 1967 Jeffery wynegocjował zawarty 15 maja kontrakt z Barclay Records.

Właścicielami nagrań, taśm matek byli producenci. Wytwórnie otrzymywały wyłączność na czas trwania umowy na obszarze, którego umowa dotyczyła.

Jakie mixy i na których taśmach docierały do wytwórni czy ich oddziałów ?

Wytwórnie posiadały własne tłocznie, ale czy dotyczyło to wszystkich oddziałów Polydor, którego najbardziej renomowanymi były produkcje japońskie i rodzime-niemieckie ?